Menu
Hildegard von Bingen is wellicht één van de meest opmerkelijke figuren uit de Westerse muziekgeschiedenis. Niet alleen is ze de oudst gekende vrouwelijke componist, ze is ook de best gekende componiste uit de Middeleeuwen van wie het meeste aantal werken bewaard is gebleven en nog steeds wordt uitgevoerd. Daarnaast was ze ook moeder overste in het klooster van Bingen, dichteres en schrijfster van verschillende werken omtrent theologie, mystiek en kruiden- en geneeskunde.
Hildegard von Bingen werd omstreeks 1098 geboren in de streek van Sponheim. Ze was het jongste kind van Mechthild van Merxheim-Nahet en Hildebert van Bermersheim, een familie uit de lagere adel in het Heilige Roomse Rijk. De precieze leeftijd waarop haar ouders haar naar het klooster stuurden, is niet gekend. Volgens sommige bronnen was ze amper zes, volgens andere veertien.
In het klooster leerde ze lezen en schrijven en kwam ze ook in aanraking met muziek, die een belangrijk onderdeel uit maakte van het dagdagelijkse kloosterleven. Toch vormde enig muziekonderricht geen onderdeel van haar vorming in het klooster, wat Hildegard er niet van weerhield om zelf te musiceren. Haar bekendste werk, de Ordo Virtutum, wordt doorgaans in 1151 gedateerd.
Ruim een eeuw ouder dan soortgelijke werken, is de Ordo Virtutum het de oudst gekende muzikale morele allegorie. Het werk gaat niet rechtstreeks over bijbelse verhalen en thema’s, maar over de strijd tussen de Ziel en de Duivel, waarbij de Ziel zich laat verleiden, maar zich, geholpen door de Deugden uiteindelijk vol berouw afkeert van wereldse verleidingen.
Het werk is een allegorie op het christelijke concept van zonde en berouw, een thema dat von Bingen ook aanhaalt in haar theologische traktaten. De muziek, zoals nog steeds gangbaar in de sacrale muziek van haar tijd, is monofoon – alle stemmen zingen samen dezelfde melodie- en sluit nauw aan bij de Gregoriaanse muziek.
Toch tast ze ook de grenzen af van het mogelijke binnen dit genre, en contrasteert ze de zang van de Ziel en de Deugden met de gesproken en vaak geschreeuwde tekst van de Duivel. Voor de zang maakt ze sterk gebruik van lang gerekte lettergrepen waarin verschillende noten gezongen worden, wat de muziek een gevoel van stijging of daling geeft. Hierdoor creëert ze een veel sterkere binding tussen de muziek en de tekst en ook hier is von Bingen haar tijd ver vooruit.
Hildegard von Bingen overleed op ongeveer 81-jarige leeftijd in het klooster waar zij ruim 40 jaar de Moeder Overste was, op 17 september 1179. Haar immense nalatenschap bevat, behalve al haar traktaten, een schat aan muziek. Behalve de Ordo Virtutum zijn nog minstens 69 andere stukken van haar bewaard gebleven, helaas vaak zonder muzikale notatie.
Het belang van von Bingen voor de kerk, blijkt duidelijk uit het feit dat paus Johannes XXII haar op 26 augustus 1326 zalig verklaarde. Het zou nog tot 10 mei 2012 duren vooraleer ze ook heilig verklaard werd.
(Bron: Wikipedia)