fbpx

Clara Schumann (1819-1893)

Clara Josephine Wieck werd op 13 september 1819 geboren in Leipzig. Ze was de dochter van de piano-leraar Friedrich Wieck en pianiste, sopraan en piano-lerares Marianne Tromlitz. Clara kreeg haar eerste pianolessen op haar vierde van haar moeder. Wanneer haar ouders uit elkaar gingen, bleef Clara bij haar vader, die de muzieklessen overnam. Hij zette haar op een strak regime van 1 uur per dag piano, viool, zang, muziektheorie en compositie, gevolgd door 2 uur per dag oefening.

Op haar negende speelde Clara Wieck voor het eerst voor een publiek. Het was tijdens één van deze optredens dat ze de negen jaar oudere Robert Schumann voor het eerst ontmoette. Robert was zodanig onder de indruk van het pianospel van de jonge Clara, dat hij besloot om zijn rechten studies stop te zetten en zich, onder de begeleiding van Friedrich Wieck, op de muziek toe te leggen.

In 1832 en 1833, toerde de toen 13-jarige Clara al samen met haar vader doorheen Europa, waarbij de beroemde dichter Goethe zijn bewondering voor haar niet wegstak. 

Op haar 18de gaf ze een aantal recitals in Wenen, en ook daar werd zij met enthousiasme onthaald. Op 15 maart 1838 kreeg ze de hoogste Oostenrijkse muzikale onderscheiding, de benoeming tot ‘Königliche und Kaiserliche Österreichische Kammer-virtuosin’.

Haar ongeëvenaarde talent en vaardigheid op de piano trokken de aandacht van de geliefde pianist en componist Frédéric Chopin, wiens lofprijzen Franz Liszt niet alleen aanzetten om één van haar recitals bij te wonen, maar ook om een brief te laten publiceren waarin hij haar de hemel in prees.

Robert Schumann

Robert Schumann ontmoette Clara voor het eerste toen zij er 9 was en hij 18. Niet alleen besloot hij dan om muziekles te gaan volgen bij Clara’s vader Friedrich, gedurende een jaar huur hij een kamer bij de Wiecks.

Wanneer zij er 18 was, vroeg Robert Clara ten huwelijk, waarin zij toestemde. Omdat ze echter nog wettelijk minderjarig was, had het koppel ook de toestemming van Clara’s vader nodig, die een huwelijk tussen beiden niet zag zitten. Ze spanden een rechtszaak aan tegen Friedrich, die ze wonnen zodat ze uiteindelijk, op 12 september 1840 -de dag vooraleer ze meerderjarig werd- konden trouwen. Vanaf die dag ging Clara Wieck door het leven als Clara Schumann.

Het huwelijk tussen de Schumanns was voor beiden bijzonder productief, waarbij Clara de inspiratiebron en muze was van Robert, die tijdens de jaren met haar zijn beste werk neerpende. Ook bleef ze, tussen acht zwangerschappen door, zelf met veel succes optreden en daarbij stond werk van haar man steevast op het repertoire.

Clara Wieck (later Shumann)
De 15-jarige Clara Wieck (Schumann) in 1834.

Door haar drukke agenda en de zorgen voor haar gezin, besteedde Clara minder en minder aandacht aan muziek compositie. Dit baarde bij haar man zorgen, die zich afvroeg hoeveel meesterwerken er in het hoofd van zijn vrouw ontwikkelden, zonder ooit op papier gezet te worden.

Johannes Brahms

Na een eerste mislukte poging om met de Schumanns in contact te komen, slaagde de toen 20-jarige Johannes Brahms er in 1853 in om met hen kennis te maken. Er ontstond meteen een sterke vriendschappelijke band tussen de musici, zodanig sterk dat wanneer Robert het volgende jaar, na een mislukte zelfmoordpoging, in een instelling werd opgenomen en Clara haar man niet mocht gaan bezoeken, het Brahms was die in haar plaats ging. Na Robert’s overlijden in 1856, twee dagen nadat Clara haar man eindelijk mocht zien, werd de band tussen Clara Schumann en Johannes Brahms nog hechter. 

Een gevierde concert pianiste

Gedurende de jaren volgend op de dood van haar man, groeide de al zeer succesvolle Clara Schumann uit tot één van de meest gevierde concert pianistes van haar tijd. Daarbij baande ze haar eigen weg en speelde ze, in tegenstelling tot heel wat andere pianisten, meer en meer de werken van de meest toonaangevende componisten. Uiteraard ontbraken werken van haar goede vriend Brahms niet aan haar repertoire.

Clara bleef zeer actief als pianiste tot in de jaren 1880. In 1878 aanvaardde ze de post van pianolerares van het pas opgerichte Dr. Hoch’s Konservatorium in Frankfurt, de enige vrouwelijke docent aan de school. Daarbij had ze haar voorwaarden goed onderhandeld: ze kon bij haar thuis les geven, voor maximaal anderhalf uur per dag en ze had recht op 4 maanden verlof per jaar, waarin ze kon toeren. 

Ze bleef tot 1892 in dienst van de school en door haar faam alleen al, trok zij heel wat leerlingen aan.

Na een beroerte op 26 maart 1896, overleed ze op 20 mei van dat zelfde jaar. Ze werd, volgens haar eigen wensen, begraven langs haar man, Robert.

Nalatenschap

Als componiste was Clara Schumann, ondanks een talent dat onder meer door haar man werd bewonderd, niet zeer actief. Voor een deel lag dat aan haar focus op haar piano spel, maar voor een deel ook, wellicht, omdat ze zichzelf onvoldoende waardeerde als componiste en meer aandacht besteedde aan het spelen van composities van haar man, van Brahms en van andere componisten. Tussen haar 11de en haar 29ste componeerde ze hooguit een achttal werken per jaar. Daarna viel ze een aantal jaren stil, maar in 1853, na haar ontmoeting met Brahms ging ze weer aan de slag als componiste, en zette ze 16 nieuwe werken op papier. Na 1853, echter, maakte ze enkel nog transcripties voor piano, voornamelijk van werken van haar man en van Brahms, om ze tijdens haar optredens uit te kunnen voeren. 

Hoewel ze ook na haar dood erkend werd als één van de grootste pianistes van haar tijd, bleef het gros van haar composities onbekend, tot het in de jaren 1970 van onder het stof werd gehaald. Haar voornaamste nalatenschap, echter, is de vorming van generaties pianisten en de verbetering van de techniek op moderne piano’s.

(Bron: Wikipedia)