Onvoltooide symfonie van Schubert - Klassiek in de Kapel

De Onvoltooide Symfonie van Franz Schubert (DV 759), zijn achtste, is één van de vele onvoltooide werken die de componist heeft nagelaten. Hij begon er aan in 1822 en bood de twee eerste delen in het daarop volgende jaar aan de Steiermärkischen Musikverein aan. Hoewel een symfonie in principe uit 4 en sinds Beethoven‘s Zesde Symfonie vaak ook uit 5 delen bestond, interpreteren sommige muziekhistorici dit als een indicatie dat de componist deze symfonie na 2 delen als afgewerkt beschouwde.

Het is alvast duidelijk dat Schubert zelf, om welke reden dan ook, vond dat hij “klaar” was met dit werk. Misschien was hij er ontevreden over, of zag hij niet meteen hij nog iets aan het werk toe zou kunnen voegen. Of misschien beschouwde hij het als “voltooid” en week hij doelbewust af van de traditionele samenstelling van de symfonie, net zoals Beethoven dat ook met had gedaan door een vijfde deel toe te voegen aan zijn Zesde en Negende Symfonieën.

Een Scherzo dat hij niet verstuurde maar dat werd teruggevonden in de berg manuscripten die na Schubert’s dood werden teruggevonden, zou hij aanvankelijk misschien als derde beweging van de symfonie kunnen bedoeld hebben. Toch voegde hij het niet toe aan de twee voorgaande bewegingen, en is er ook geen indicatie dat hij ooit aan de vierde beweging begonnen is.

Voor de hedendaagse toehoorder ligt een deel van de charme van dit werk wellicht net in het feit dat Schubert ze niet heeft afgewerkt en we ons alleen maar kunnen afvragen hoe zij zou geklonken hebben mochten er nog twee of drie extra delen aan zijn toegevoegd.

Maar uiteraard liggen de charme en de kracht van Schubert’s 8ste symfonie niet uitsluitend daar!

Symfonie nr. 8: DV 759

Genre: Orkestraal

Componist: Franz Schubert

Compositiejaar: 1822-1823

Première: Wenen, 17 december 1865

De Onvoltooide Symfonie in het kort

Het eerste deel, een allegro moderato, schreef Schubert in de vorm van een sonate, een stuk uit drie delen waarvan het thema van het derde deel een synthese is van de thema’s van de twee eerste delen. Het begin van dit deel, zacht klinkende strijkers waarop de hobo en de klarinet het hoofdthema invullen, trekt met haar mysterieuze sfeer meteen onze aandacht. Fagotten en hoorns voegen de nodige intensiteit toe en de wisselwerking tussen de zachtheid van het hoofdthema enerzijds en de kracht van de blazers anderzijds, leidt dit deel gestaag naar haar climax.

In het tweede deel, een andante con moto, nemen altviolen en violen het rustige begin voor hun rekening. Hout- en koperblazers vallen in en leiden samen met de strijkers naar een dramatisch middendeel, waarvan het hoogtepunt gevolgd wordt door een rustig slot waarin het thema van het eerste stuk van dit deel hernomen wordt.

Wat als Schubert zijn 8ste symfonie had voltooid?

Hoewel we nooit met zekerheid zullen weten hoe de 8ste symfonie van Schubert zou klinken als hij ze had afgewerkt, is er met behulp van Kunstmatige Intelligentie een poging ondernomen om een ‘volledige’ versie van dit meesterwerk te maken.

De componist Lucas Cantor voorzag een computer van de nodige bouwstenen om de 8ste symfonie af te werken. Eens de computer klaar was, herbewerkte Cantor het resultaat, om tot een ‘voltooide onvoltooide’ symfonie van Schubert te komen. Dit werk ging in première op 4 februari 2019 in London, gebracht door het English Session Orchestra.

Bij deze ‘voltooiing’ valt op dat de K.I. en de componist Cantor thema’s uit muziekstukken van Tsjaikovski hebben overgenomen. Dit is wellicht het gevolg van de sterke overeenkomst tussen het begin van het eerste deel van Schubert’s symfonie, en het thema van Tsjaikovski’s Zwanenmeer. Misschien toch wel wat een foute interpretatie aangezien het Tsjaikovski was die zich op bestaand werk van Schubert inspireerde en dus onmogelijk gebruik kon maken van muziek die niet geschreven was.

Hoe Schubert zijn symfonie écht zou voltooid hebben, mocht hij dat al gewenst hebben, zullen we dus nooit weten.

(Bronnen: Schubert, De Klassieke Muziek Collectie nr. 7, De Agostini 1995 | Wikipedia | nporadio4)

De Onvoltooide Symfonie van Schubert (DV 759)

De Onvoltooide Symfonie in het kort

Wat als Schubert zijn 8ste symfonie had voltooid?