Menu
Met zijn Zesde Symfonie doorbreekt Beethoven voor het eerst de klassieke 4-delige structuur van een symfonie. Hoewel hij voor zijn twee volgende symfonieën weer de gebruikelijke structuur volgt, keert hij met zijn Negende Symfonie terug naar een 5-delige opzet.
Deze symfonie, ook wel bekend als de Pastorale, is niet alleen Beethovens langste, maar ook een van zijn zeldzame composities met een duidelijk programmatische inhoud. In zijn zoektocht naar inspiratie richtte de componist zijn blik op de natuur.
Als gepassioneerd natuurliefhebber ondernam hij talloze wandelingen, regelmatig ontsnappend aan de drukte van de stad. Hij beschreef zijn Zesde Symfonie als “meer de uitdrukking van gevoel dan schilderkunst,” waarbij hij onmiskenbaar de romantische benadering omarmde, geïnspireerd door de diepgaande emoties die de natuur bij hem opriep.
De vroegste schetsen voor de Pastorale dateren al uit 1802 en werden zo goed als gelijktijdig gecomponeerd met de bekendere Vijfde Symfonie.
Op 22 december 1808 beleefden beide symfonieën, samen met Beethoven’s 4de Piano Concert, hun première in het Theater an der Wien. Het gehele concert duurde maar liefst vier uur, maar werd zelfs van voor de aanvang geplaagd door tal van problemen. Zo hadden de musici hadden onvoldoende de tijd om alle stukken degelijk te repeteren en uiteindelijk vond het vond de verschillende stukken ook moeilijk te verteren.
Symfonie nr. 6 in F: Opus 68
Genre: Orkestraal
Componist: Ludwig van Beethoven
Compositiejaren: 1802-1808
Première: Wenen, 22 december 1808
Beethoven haalde zich daarenboven de toorn van Salieri op de hals, omdat zijn concert, eerder bij toeval, samen viel met Salieri’s jaarlijks terugkerend benefietconcert ten voordele van de weduwen en wezen. Daarbij dreigde Salieri er zelfs mee om de musici die voor Beethoven’s concert hadden gespeeld, te boycotten. Gelukkig legden beide mannen hun onenigheid snel bij.
In tegenstelling tot de gebruikelijke vier delen in symfonieën vóór Beethovens tijd, bestaat deze symfonie uit vijf delen, waarbij het opvallend is dat er geen pauzes zijn tussen de laatste drie delen. Een andere ‘nieuwigheid’ was dat Beethoven aan het begin van elk deel een titel toevoegde.
In het eerste deel van zijn symfonie, beschrijft de componist de vrolijke gevoelens die bij hem ontluiken wanneer hij op het platteland aankomt. Hiervoor gebruikt hij het opgewekte tempo van het allegro ma non troppo, snel genoeg om een vrolijke sfeer op te roepen, zonder daarbij gehaast of dramatisch te linken. Misschien had Beethoven er een stevige stap in gezet om de drukte van de stad te verlaten, maar hier, op het platteland, wordt zijn onstuimige geest opgewekt en blij en komt hij tot rust terwijl hij geniet van zijn omgeving.
Tijdens zijn wandeling passeert Beethoven een beek, waarbij hij het beeld van kabbelend water oproept door twee cello’s stromende noten te laten spelen, terwijl de overige cello’s en contrabassen met pizzicato het druppelende water evoceren. In het latere deel van dit tweede segment bootsen de houtblazers verschillende vogelsoorten langs de beek na, waaronder een nachtegaal (fluit), een kwartel (hobo) en een koekoek (twee klarinetten).
Verderop ontmoet hij enkele plattelandsbewoners die feest aan het vieren zijn. Een allegro geeft hun feestvreugde weer, die steeds losbandiger wordt. De muziek is speels, een scherzo, en keert terug naar de hoofd toonaard van de symfonie, die ook tijdens het eerste deel werd gebruikt. Naar het einde van dit deel versnelt het tempo, wordt de muziek losbandiger om dan, abrupt en zonder waarschuwing af te breken, want dan komt het volgende deel.
Een storm barst los en het feest komt ten einde! De naderende donderslagen worden steeds luider wanneer de pauken de tremolo’s van de cello’s en de contrabassen overnemen. De wind waait steeds harder, de snaarinstrumenten beven steeds meer tot de trombones het van hen overnemen en de storm op zijn hoogtepunt komt en voorbij waait. Met een oplopende toonladder op solo fluit verschijnt een regenboog. De storm is voorbij en de rust kan weer terugkeren.
Op een vrolijk allegretto komen de plattelandsbewoners weer buiten, opgelucht dat de storm alweer voorbij is. Beethoven kiest voor zijn finale de sonata/rondo-vorm. In de laatste herhaling van het eerste thema bouwt hij geleidelijk op naar een extatisch hoogtepunt voor het volledige orkest. De gepassioneerde coda roept een beeld op van een gebed, gemarkeerd door een pianissimo, sotto voce. Het slot wordt gemarkeerd door twee krachtige akkoorden in F, waarmee deze symfonie ten einde komt.
Meer dan in zijn andere symfonieën, verweeft Beethoven in de muziek de rust van een natuurwandeling, de opwinding van een naderende storm en de sereniteit van een kalmerend briesje samen. Zijn keuze voor de sonata/rondo-vorm in de finale culmineert in een glorieuze uitbarsting van muzikale expressie. Een tijdloos meesterwerk dat de verbinding tussen mens en natuur viert.
(Bron: Wikipedia)